Ενέργειες; Ποιές ενέργειες; Θεραπευτές; Ή μέντιουμ; Απάτη ή Μάρκετινγκ; (πρωτοπρ. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος) alopsis

alopsis

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία που έγινε σε ημερίδα στο πολεμικό μουσείο, από την Εστία Πατερικών Μελετών, υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας, με θέμα: «ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ «ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ»: «ΙΑΤΡΙΚΗ» ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ».

Σεβασμιώτατε, σεβαστοί Πατέρες, ευσεβές η ασεβές ακροατήριο.

Θα ξεκινήσω λίγο παραλάσσοντας την εισήγησή μου -δε με νοιάζει να μου φάνε τον χρόνο- από τον ενεργειακό σαματά που έγινε στην αρχή του συνεδρίου. Έγινε ένας ενεργειακός σαματάς. Το ζήσατε. Γιατί έγινε αυτό; Κοσμικά σκεπτόμενος -αυτό που σας λέω το εντάσσω μέσα στην εισήγησή μου τώρα, θα δείτε γιατί- κοσμικά σκεπτόμενος λέω ότι οι αδελφοί που ήταν εδώ και έκαναν τον ενεργειακό σαματά έχουν δίκιο. Κοσμικά σκεπτόμενος... Γιατί θα πούνε: μαζευτήκατε 10-15 άνθρωποι που έχετε ίδιες ιδέες και μας χτυπάτε στο κεφάλι· τα λέτε μόνοι σας. Κοσμικά σκεπτόμενοι, αλλά όχι εκκλησιαστικά σκεπτόμενοι. Θα πω κάτι που το είχα πει (με ανάγκασε τότε η κατάσταση) στο προηγούμενο συνέδριο στον Πειραιά για τις μεταμοσχεύσεις, γιατί αν υπάρχουν τέτοιες παρενέργειες και διχάσετε το πλήρωμα και μερικοί θεωρούν ότι είναι αδικημένοι και κάνουν ενεργειακούς σαματάδες και μετά γίνεται κακό στην Εκκλησία και σε μας, να εφαρμόσουμε πρώτον την πατερική μέθοδο.

Ποια είναι η μέθοδος η πατερική; Ξεκινούσαν οι αιρέσεις· και έβαζαν μια θέση και έλεγαν εμείς λέμε αυτό. Ήταν μια θέση. Οι Πατέρες απαντούσαν, και ήταν μια αντίθεση. Δεν έκαναν συνέδρια από ᾽δω και από ᾽κει. Απαντούσαν, διαχρονικά. Στο τέλος γινόταν κάποια τοπική ή Οικουμενική Σύνοδος όπου γινόταν μία σύνθεση. Προσέξτε: Θέση - Αντίθεση - Σύνθεση, με άνεση, όλοι να μιλήσουν και να πουν τη γνώμη τους. Είχαν δίκιο οι αδελφοί, αλλά εκείνοι τα είπαν, χίλιες φορές τα λένε. Τώρα ήρθαν να μιλήσουν κι άλλοι. Ας κάνουν κι αυτοί ένα συνέδριο και κάποτε να γίνει σύνδεση ἐν τοπικῄ ἤ Πανορθοδόξῳ Συνόδῳ. Αυτή είναι η επιθυμία μας, για να μην σκανδαλιζόμαστε. Και προσέξτε αυτό που λέω «Θέση - Αντίθεση - Σύνθεση»· είναι το σχήμα το φιλοσοφικό του φιλοσόφου του Εγέλου - το Εγελιανό σχήμα, που έλεγε Θέση - Αντίθεση - Σύνθεση, το πήρε ο Μαρξισμός, το έκανε Θέση - Αντίθεση - Επανάσταση. Όχι. Θέση - Αντίθεση - Σύνοδος. Αν αυτό το καταλάβουμε, θα σεβαστούμε κι αυτούς που έχουν τη γνώμη τους. Τη λένε τόσες φορές, την είπαν χίλιες φορές, είπαν τα δικά τους και μια φορά μαζευτήκαμε εδώ να ακουστεί και ένας άλλος λόγος.

Αυτός ο τόπος όπου εδώ βρισκόμαστε, έχει καλλιεργήσει τις ρίζες των επιστημών. Το ξέρουμε όλοι τι έκανε η αρχαία Ελλάδα για τις επιστήμες, που μέχρι σήμερα είναι ο κορμός και ο σκελετός όλων των επιστημών. Αυτός εδώ είναι ο τόπος όπου καλλιεργήθηκαν τα δόγματα και οι αλήθειες της Εκκλησίας μας και ως εκ τούτου ζυμώθηκε η εμπειρική θεολογία ως πορεία ζωής. Ερχόμαστε σήμερα εδώ μετά από αυτό να ψάχνουμε τα όρια της επιστημονικής γνώσεως ή της εμπειρικής συμμετοχής μας στο μυστήριο της αγάπης του Θεού; Αυτό είναι το ερώτημα! Το θέμα των ενεργειακών λεγομένων θεραπειών είναι η αναζήτηση: ποια είναι τα όρια της επιστημονικής γνώσεως και της εμπειρίας της συμμετοχής μας στο μυστήριο της αγάπης του Θεού. Δηλαδή βρισκόμαστε 3.000 χρόνια πριν, στην εποχή του Κίτρινου Αυτοκράτορα όπου [κυριαρχούσαν] τα στοιχεία της φύσεως; Που, όπως ελέχθη, ήταν το νερό, η φωτιά, το ξύλο, το μέταλλο. Είμαστε ακόμα εκεί, 3.000 χρόνια πριν; Δηλαδή η επιστήμη δεν προχώρησε, είναι ο Κίτρινος Αυτοκράτορας; Βρισκόμαστε ακόμη στην εποχή των αλληλεπιδράσεων των στοιχείων της φύσεως; Που λέγονταν τότε Τσι, Γι Τσινγκ, χίλια ονόματα - μετά πήραν πιο συγκεκριμένη μορφή. Βρισκόμαστε ακόμη στην εποχή των πρωτευόντων και δευτερευόντων μεσημβρινών όπου ρέει η φιλοσοφική (καμμιά σχέση με επιστήμη) «ζωτική ενέργεια»; Ακόμη εκεί βρισκόμαστε; Στην εποχή του Κίτρινου Αυτοκράτορα; Να μας απαντήσουν. Είμαστε ακόμα εκεί, δηλαδή δεν άλλαξε τίποτε. Είναι μια φιλοσοφική θεώρηση.

Φιλοσοφικά είναι ελεύθεροι να λένε ό,τι θέλουν. Άλλο επιστήμη και άλλο Αλήθεια. Βρισκόμαστε ακόμη στην εποχή των φαινομένων των συμφορήσεων των διόδων («μπλοκάρισμα» το λένε) των ζωτικών ενεργειών; Βρισκόμαστε ακόμη στις αρχές του Κίτρινου Αυτοκράτορα; Το γιν και το γιανγκ, λέει, δεν είναι απόλυτα. Δεν υπάρχει τίποτα απόλυτο. Ούτε Θεός ούτε τίποτα· δεν είναι απόλυτα. Αλλά ένα πράγμα είναι απόλυτο: Οι αρχές τους. Το Τίποτα, το ανυπόστατο. Ακόμα εκεί βρισκόμαστε; Πρόκειται για ιατρική ή φιλοσοφική θεολογία; Ποια είναι τα όριά τους; Ακόμη, θα ακολουθούμε τους μύθους του πρώτου ανθρώπου της κινεζικής ανθρωπολογίας, του Πανγκού (Pangu), ο οποίος μίλησε περί ενεργειακής θεραπείας; Ναι, ο πρώτος άνθρωπος ο Κινέζος ο Πανγκού μίλησε για ενεργειακές θεραπείες.

Πως μπορούμε τότε να καταλάβουμε ποιο είναι το μπλέξιμο του Χάινεμαν (Samuel Hahnemann) -μετά πια, μεταγενέστερα- αν δεν καταλάβουμε τον αλχημιστή και μάγο του Μεσαίωνα, τον Παράκελσο, τον οποίο κατά βήμα ακολούθησε; Ο Χάινεμαν είναι το τσιράκι του μάγου Παράκελσου· και το τσιράκι και στην πράξη της θεωρίας του και στην πράξη της πράξεως. Ο Παράκελσος μιλούσε για «τελέσματα», «χτυπήματα», «δονητές», «δυναμοποιήσεις», επενέργεια υπερβατικών δυνάμεων του φαρμάκου. Μιλούσε για μια μορφή μαγείας όπου ο θεραπευτής ήταν μάγος. Δεν μπορώ να ψάχνω τον Χάινεμαν έτσι, αν δεν καταλάβω ποιο ήταν το τσιράκι του, ο πρόγονός του.

Εδώ χρειάζεται βαθύτατος προσδιορισμός μεταξύ «κτιστού» και «ακτίστου». Εδώ βρίσκεται το ξεπέρασμα του «μπλοκαρίσματος». Προσέξτε, όλα αυτά που λέμε έχουν μια λύση ἐν Ὀρθοδόξῳ σκέψῃ και θεολογία. Και μπαίνω έτσι -δεν γίνεται αλλιώς- στο κτιστό και στο άκτιστο των ενεργειών του Θεού, όπως το γνωρίζει η Ορθόδοξη παράδοση, εν τη Παλαμική θεολογία που είπα λίγο πριν, από τον Γρηγόριο τον Παλαμά και τον Γρηγόριο τον Νύσσης.

Η Ανατολή (η Ανατολή της Ανατολής, της Ασίας) δεν γνώριζε αυτή τη διάκριση μεταξύ «ακτίστου» και «κτιστού», των ενεργειών του Θεού. Επέλεξε τον πανθεϊσμό. Αυτά που ακούσαμε είναι πανθεϊσμός: τα πάντα είναι Θεός, τα πάντα. Και έκανε τα πάντα Θεό. Όλη η ύλη είναι θεός. Αυτό δεν το γνώριζε η Ανατολή της Ανατολής. Το αγνοούσαν. Δεν τους κατηγορώ. Δεν μπορούσαν να κάνουν θεολογία τότε. Αλλά εκεί είναι το «κουμπί». Η Δύση, ακόμα και η Δύση, δεν γνώρισε μετά αυτή τη διάκριση, παρόλη τη μεγάλη διαμάχη της Παλαμικής θεολογίας. Έκανε την επιστήμη μαγεία-αποκρυφισμό και κατέληξε στον Παράκελσο και τον Χάινεμαν και έκανε τον θεραπευτή μέντιουμ και διάμεσο ή και, σήμερα, «channelling». Αυτός είναι ο Ευρωπαίος που δεν γνώριζε τη διάκριση κτιστών και ακτίστων ενεργειών ἐν τῷ Θεῷ. Αυτό είναι θεολογία, εκεί είναι το «κουμπί», το τονίζω. Το πιο τραγικό είναι ότι η Δύση της επιστήμης και του Διαφωτισμού αρνήθηκε να κατανοήσει αυτήν την βαθιά θεολογική Ορθόδοξη σκέψη (κτιστές και άκτιστες ενέργειες του Θεού) και έκανε -προσέξτε- την επιστήμη θεό. Απέτυχε και εκείνη.

Ενέργειες... Ποιές ενέργειες; Είναι σαφέστατη η Ορθόδοξη θεολογία. Δύο σκέψεις θα διατυπώσω: άκτιστες ενέργειες. Θεολογία, εμπειρία, κάθαρση, φωτισμός, το πως ο Θεός είναι Ουσία και Ενέργειες. Όπως λέει ο Μάξιμος ο Ομολογητής, ο Θεός έχει τη δυνατότητα, δύναται τα πάντα, ο Θεός που βγαίνει από την ουσία Του, γιατί είναι Θεός. Και αυτό που βγαίνει από την ουσία Του, οι ενέργειές Του είναι και αυτά Θεός. Εμείς πως αγιαζόμαστε; Μέσα από τα μυστήρια, ζώντας μέσα στον χώρο των ακτίστων ενεργειών του Θεού. Θεολογία, εμπειρία, κάθαρση, μετάνοια, ιερατική προσέγγιση, εκκλησιολογική προσέγγιση... Δεν έχουμε άλλη λύση! Η διάκριση κτιστού και ακτίστου, αν δεν γίνει κατανοητή, δημιουργεί όλα αυτά τα προβλήματα. Δεν το απαιτώ από τον Κινέζο, δεν το απαιτώ από τον Ινδό, δεν μπορώ να το απαιτήσω από τον διεστραμμένο θεολογικά δυτικό· το απαιτώ μόνο από μένα. Γιατί εγώ ζω σε αυτόν τον τόπο που καλλιέργησε την επιστήμη και ξέρει αυτή τη θεολογία. Μακάρι να το ήξεραν. Αλλά είναι δική μας η ευθύνη. Διερωτώμαι πως σε αυτόν τον τόπο εδώ, σ᾽ αυτόν τον τόπο, μπορεί να υπάρχουν αυτά τα παραληρήματα. Μα σ᾽ αυτόν τον τόπο! Που αυτοί γνώρισαν αυτό το κάλλος της θεολογίας.

Και μην ξεχνάτε, το τόνισα πριν από λίγο, όλοι αυτοί οι θεραπευτές ουσιαστικά είναι μάγοι και μέντιουμ, μας αρέσει δεν μας αρέσει. Αυτή είναι η ορολογία. Προσέξτε στην επιστήμη, που έχει τις κτιστές ενέργειες (το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, οι ακτίνες λέιζερ, όλα [αυτά] τα φαινόμενα είναι κτιστές ενέργειες) πως ενεργοποιούνται; Όταν υπάρχει μια τεχνική. Ο Θεός τις έκανε απ᾽ αρχής και κάποτε, μετά από αιώνες, οι επιστήμονες είχαν έναν τρόπο επιστημονικό και τις ενεργοποίησαν. Πώς ενεργοποιούνται οι άκτιστες ενέργειες; Μέσα στη μετάνοια, στην κάθαρση, μέσα στη ζωή της Εκκλησίας. Στη ζωή της Εκκλησίας και στην προσέγγιση προς τον Θεό.

Αυτά είναι βασικά πράγματα, ουσιαστικά πράγματα. Με τις άκτιστες ενέργειές Του ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο και συνεχίζει να τον συντηρεί. Δίνει στα πάντα ουσία, έχει ουσιοποιητικές ενέργειες. Είναι παρών στη φύση, συντηρεί τον κόσμο· είναι οι συντηρητικές ενέργειες. Φωτίζει τον κόσμο· φωτιστικές ενέργειες. Αγιάζει τον κόσμο· αγιαστικές ενέργειες. Τα πάντα θεραπεύει. Θεωτικές ενέργειες· τα πάντα θεώνει. Οι ενέργειες του Θεού είναι θείες ενέργειες. Είναι και αυτές Θεός, χωρίς να είναι η ουσία Του. Αυτό δεν το κατάλαβαν. Εδώ είναι το μπλέξιμο το μεγάλο.

Εμείς ζούμε αυτό κοντά στην Εκκλησία μας. Ο Χριστιανός δεν είναι Χριστιανός επειδή μπορεί απλώς να ομιλεί για τον Θεό. Είναι Χριστιανός γιατί μπορεί να έχει εμπειρία του Θεού. Και όπως όταν αγαπάς πραγματικά ένα πρόσωπο και συνομιλείς μαζί του, το αισθάνεσαι, το χαίρεσαι, έτσι συμβαίνει και στην κοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό. Δεν υπάρχει μια εξωτερική σχέση, αλλά μυστική ένωση Θεού και ανθρώπων μέσα στο μυστήριο, μέσα στις άκτιστες ενέργειες του Θεού. Αυτό ξέρει αυτός ο τόπος, δεν το ξέρει; Τονίζει ο Γρηγόριος ο Παλαμάς: ο Θεός κοινωνείται δια των ακτίστων Αυτού ενεργειών. Δεν θα κοινωνείτο αν δεν υπήρχαν άκτιστες ενέργειες. Θα ήταν ένας Θεός απρόσιτος, απόμακρος, κάπου ψηλά στον ουρανό. Θα Τον απορρίψουν γιατί δεν θα ήταν μαζί τους.

Ο Θεός είναι κοντά μας. Βλέπετε «ενέργειες θεραπευτικές», «τσι», «γιν», «πράνα»... Τι είναι όλα αυτά; Τι είναι η Δύση; Ο απρόσωπος Θεός· όπου απουσιάζει, και υπάρχει στη θέση Του ο Πάπας, ο αντιπρόσωπός Του. Αυτό δεν το έχουμε σ᾽ αυτόν τον τόπο. Η Χάρις του Θεού είναι άκτιστη, δεν είναι δημιουργημένη. Ο Θεός είναι αμέθεκτος και μεθεκτός. Αμέθεκτος ως [προς] την ουσία και μεθεκτός στις ενέργειες. Έτσι ο άνθρωπος κατορθώνει να έχει κοινωνία με τον Θεό. Δηλαδή οι θεούμενοι και άγιοι της Εκκλησίας μας, φανερώνουν τον τρόπο απόκτησης αυτής της Χάρης. Μόνο οι αγιαζόμενοι και οι άγιοι καταλαβαίνουν και μετέχουν σε αυτό το μέγεθος. Σε αυτόν τον τόπο μιλώ όπου αναπτύχθηκαν τόσοι άγιοι. Μιλώ γι᾽ αυτόν τον τόπο. Οι άλλοι δεν το ξέρουν.

Ακριβώς αυτή η εμπειρία θέτει στο περιθώριο την αναγωγή του δόγματος και της πίστης σε ένα κλειστό σύστημα αληθειών. Το δέσιμο Θεού και ανθρώπου γίνεται ακριβώς μέσα από την εμπειρία την αγιαστική της καθημερινότητας. Υπάρχουν και άνθρωποι που αναζητούν, στους όποιους άλλους, άλλες εμπειρίες. Δεν υπάρχει τίποτε. Μόνο δαιμόνιο υπάρχει και δαιμονισμός. Όλα τα άλλα είναι οι θεοί των εθνών, δαιμόνια! Μην το ψάχνουμε. Μη φοβόμαστε να πούμε τη λέξη. Είναι δαιμόνια! Τους αρέσει δεν τους αρέσει. Δεν τους κατηγορώ· δεν το ξέρουνε. Μα δεν το ξέρουνε... Και πάνε να δώσουν λύση σε προβλήματά μας.

Αλλά η ζωή εν Χριστώ είναι μεγάλο πράγμα. Άλλο ζωή εν Χριστώ και άλλο εκτός Χριστού. Χωρίς Χριστό, αυτά δεν γίνονται. Το γεγονός όμως ότι η θεία ουσία είναι απρόσιτη, αμέθεκτη (δεν κάνει να μετέχουμε σε Αυτόν), γινόμαστε άγιοι, Τον αγαπάμε, ζούμε μαζί Του και έχουμε και την εμπειρία του Ακτίστου Φωτός. Το Άκτιστο Φως φωτίζει σαν τον ήλιο τον πνευματικό κόσμο και αποκαλύπτει στον άνθρωπο το δρόμο του, που είναι μυστικός και εν ταπεινώσει. Χωρίς αυτό το δρόμο, την ένωση με τον Θεό μέσα από την αγάπη, την ταπείνωση και τη λειτουργία της Εκκλησίας μας δεν γίνεται τίποτα.

Λοιπόν, όλοι οι άλλοι είναι δαιμονιστές και είναι υπηρέτες του διαβόλου. Καθαρά το λέω, πεντακάθαρα, δεν το φοβάμαι! Και όλη αυτή η ιστορία είναι ιστορία μάγων και μέντιουμ. Πριν να τελειώσω, να δώσω ένα χαριτωμένο στίγμα· χαριτωμένο στίγμα, έτσι, θα ᾽λεγα για γέλιο, αλλά επειδή δεν τους κατηγορώ τους άλλους δεν θα γελάσω. Να ξέρετε όμως το λανθασμένο τι είναι. Έχω κάποια κείμενά τους. Ένας χώρος λέγεται «Πώς να έχετε ενεργειακές συνδέσεις». Πώς; Λέει: «Αφού ενημερωθείς γι᾽ αυτή τη μέθοδο, ανάλογα με τη βούλησή σου, κοίτα να καλέσεις πλανητικούς και κοσμικούς δασκάλους, αγγέλους και αρχαγγέλους, γαλαξιακούς θεραπευτές του φωτός, όπως τους Αρκτούριους, Πλειάδιους...» κ.λπ., κ.λπ.

Αυτό δεν είναι μαγεία; Σ᾽ αυτό καλεί τον λαό μας σε αυτό τον τόπο, αυτός ο χώρος. Αποφασίζεις ανάλογα με τις προτιμήσεις σου τι θέλεις από αυτούς. Πολλά δαιμόνια, ε; Δεν λέει η Αγία Γραφή, το όνομα των δαιμόνων ήταν «λεγεών»; Πολλά δαιμόνια, ε; «Εμείς», λέει, «σου συνιστούμε εδώ [σ᾽] αυτό το site, γενικά την ελεύθερη επιλογή αγγέλων, είναι πιο εύκολη», λέει. «Μέσα στη θεραπεία», προσέξτε, λέει «εφαρμόζουμε καθαρισμό του κάρμα και αποκοπή όλων των αρνητικών λώρων και ενεργειών. Και αυτά θα τα γλιτώσουμε. Πως θα το κάνουμε;» Λέει, «μη φοβάστε, δεν είναι δύσκολο». Ακούστε την πράξη. Δεν θα γελάσω. «Τρίβετε τα δυό σας χέρια αρκετά γρήγορα και δυνατά μέχρι να τα νιώσετε να ζεματίζονται. Άρχισε να λειτουργεί η ενέργεια». Θυμηθείτε την πανεύκολη πράξη του θεραπευτού του Ρέικι. Το κάνω τώρα, δεν το κάνω; Τώρα θα το κάνω. Σηκώνω τα χέρια και λέω τη φράση, όπως τη λέω (αν θέλετε στα Αγγλικά είναι καλύτερα, «πιάνει» πιο πολύ): “Reiki on”. Αυτό. Μετά τα κατεβάζω και λέω “Reiki off”. Τέλειωσε. Και αν θέλω να είναι πιο δυνατό, τρίβω τα χέρια μου. Δεν γελάω. Δεν ξέρουν το περί ακτίστου και κτιστών ενεργειών του Θεού. Δεν το γνωρίζουν. «Κι αν θέλετε», λέει, «ουσιαστικά αυτό που κάνετε τώρα είναι το ότι ελκύετε τη Συμπαντική ενέργεια. Και όταν νιώσετε ότι πλέον το δεξί σας χέρι δεν έχει ενέργεια, τότε σταματήστε τη θεραπεία, πλύντε τα χέρια σας και πιείτε ένα ποτήρι νερό».

Και τελειώνοντας, [θα αναφερθώ σε] έναν χαριτωμένο πρακτικό οδηγό, με ερωτήματα πάνω σε αυτά τα θέματα. Μην ξεχνάτε πια, οι ενέργειες αυτές είναι ενέργειες χωρίς Θεό. Ενέργειες χωρίς Θεό. Πρακτικά ερωτήματα. Τα ρωτούν εκείνοι οι οποίοι «θεραπεύονται» έτσι, ψευτοθεραπεύονται: «-Τι πρέπει να σκέφτομαι όταν κάνω αυτές τις ενεργειακές θεραπείες;» «-Τίποτα, απολύτως τίποτα». Απολύτως τίποτε. Ξέρετε που υπάρχει το απολύτως τίποτε της σκέψεως; Στο κενό της βουδιστικής προσπάθειας για νιρβάνα. Απολύτως τίποτε. «-Γιατί μερικές φορές δεν νιώθω τίποτε κατά τη θεραπεία;» «Κάποιες φορές δεν νιώθεις τίποτε, μη φοβάσαι όμως, η θεραπεία λειτουργεί». «-Από που έρχεται η ενέργεια του Ρέικι;» «-Έρχεται από το Σύμπαν, από τη Φύση, από την Ανώτατη Πνευματική Αρχή. Μπορούμε να πούμε πως η ενέργεια του Ρέικι έρχεται από την Αρχή, από το Απόλυτο, από το Τίποτε». Τέλος.

Κοροϊδεύουν το λαό μας. Φυσικά, με πολύ μάρκετινγκ, πολλή διαφήμιση, πάρα πολλή διαφήμιση. Δεν διερωτώμαι ποιος πληρώνει τα χρήματα, δεν μπλέκομαι εκεί γιατί έχω το λόγο μου. Θα το πω σε μισό λεπτό γιατί δεν μπλέκομαι εκεί, ποιος πληρώνει τα χρήματα. Δεν μπλέκομαι εκεί. Πολλή διαφήμιση, πολλή μαγεία, σαματάς για το τίποτα όπως πριν, και διερωτώμαι: ο λαός μας που μεγάλωσε σ᾽αυτόν τον τόπο της Ελλάδας που έφτιαξε επιστήμη και της Ελλάδας που είχε το κάλλος των Πατέρων, της νήψεως, της καθάρσεως, της μετανοίας, του φωτισμού, του αγιασμού, πώς μπορεί να βλέπει τα παιδιά του να βολοδέρνουν στα εργαστήρια αυτά; Πώς; Το απόλυτο «γιατί» δεν το ξέρω. Θα πείτε, αποστασία; Θα πείτε, αμαρτία;

Με μία λέξη θα τελειώσω. Μήπως φταίμε και εμείς; Για δύο λόγους: πρώτον, γιατί δεν τα είπαμε λεβέντικα στο λαό μας. Και δεύτερον -έτσι θα τελειώσω- μήπως τις άκτιστες ενέργειες του Θεού τις πουλήσαμε έναντι πινακίου φακής; Και όταν λέω «πινακίου φακής», εννοώ την απόδειξη που παίρνει εκείνος που βάφτισε ή που παντρεύτηκε, από την Εκκλησία, όταν έκανε μυστήριο. Ευχαριστώ πολύ.