Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου- «Ο Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ»

Ἀπόστολος: Β´ Τιμ. γ´ 10–15
Εὐαγγέλιον: Λουκ. ιη´ 10–14
Ἦχος πλ. δ. Ἑωθινόν: ΙΑ´
«Ο ΘΕΟΣ, ΙΛΑΣΘΗΤΙ ΜΟΙ Τῼ ΑΜΑΡΤΩΛῼ»
Ἡ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπὴ μᾶς παρουσιάζει δύο διαφορετικοὺς ἀνθρώπους, ποὺ ἀνέβησαν στὸ ἱερὸ νὰ προσευχηθοῦν. Ὁ Χριστὸς εἶπε τὴν παραβολὴ αὐτή, γιὰ νὰ τονίσει τὸν τρόπο, ποὺ πρέπει νὰ ἀπευθυνόμαστε στὸν Θεὸ διά τῆς προσευχῆς μέσῳ τῆς ταπεινώσεως καὶ αὐτομεμψίας.
Ἡ σκηνὴ εἶναι συγκλονιστικὴ καὶ ἡ ἀντίθεση μεταξὺ τῶν δύο ἀνθρώπων εἶναι ἔντονη. Ὁ ἕνας, Φαρισαῖος, μὲ τὴν ἐπιδεικτικὴ θρησκευτικότητα καὶ τὴν ἀλαζονικὴ εὐσέβεια, ἐμφανίζεται μπροστὰ στὸν Θεὸ ὄχι, γιὰ νὰ προσευχηθεῖ, ἀλλὰ νὰ ἀπαριθμήσει φωναχτὰ «πρὸς τὸ θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις» τὶς θρησκευτικές του ἀρετὲς καὶ τὰ καλά του ἔργα, ποὺ ἐκ πρώτης ὄψεως εἶναι ἀξιέπαινα. Νήστευε δύο φορὲς τὴν ἑβδομάδα καὶ ἔδιδε τὴν δεκάτη (1/10) τῶν εἰσοδημάτων του σὲ δωρεὲς καὶ ἐλεημοσύνες.

Ὁ Κύριος δὲν καταδικάζει αὐτὲς τὶς ἀρετὲς τοῦ Φαρισαίου, ἀλλὰ τὸ κίνητρο αὐτῶν, τὴν ἀπουσία ἀγάπης πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὸν πλησίον, καὶ τὸν ἐγωϊσμό, τὴν αὐτοπροβολή, τὴν αὐτοδικαίωση. Τὰ τελευταῖα εἶναι, ποὺ καθιστοῦν τὰ καλὰ ἔργα τοῦ Φαρισαίου ἄκαρπα. Εἶναι μία πνευματικὴ παγίδα, ποὺ ἐμεῖς οἱ χριστιανοὶ ὀφείλουμε νὰ ἀποφύγουμε. Πολλὲς φορὲς ἡ εὐλάβειά μας καὶ ἡ ἐλεημοσύνη δὲν φθάνει στὰ μέτρα τοῦ Φαρισαίου. Πολλοὶ χριστιανοὶ πλέον δὲν νηστεύουν, ἡ ἐλεημοσύνη τους εἶναι περιορισμένη, καὶ γίνεται μὲ τρόπο ἐπιδεικτικό, γιὰ αὐτοπροβολή, χωρὶς ἀγάπη, προσβλητικὴ γιὰ τὸν ἀποδέκτη τῆς ἐλεημοσύνης.

Τί τάχα είναι η ταπεινοφροσύνη; (Τελώνου και Φαρισαίου. Κυριακή ΙΣΤ΄ Λουκά)

Ανάμεσα στις παραβολές που είπε ο Ιησούς Χριστός είναι και η παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου. Σ’ αυτή την παραβολή ο ουράνιος Διδάσκαλος με απλά λόγια δίδαξε και είπε για την υπερηφάνεια και για την ταπεινοφροσύνη. Και η Εκκλησία, μπαίνοντας  στο Τριώδιο, διαβάζει την παραβολή αυτή, για να μας υπενθυμίσει πως η ταπεινοφροσύνη είναι το πρώτο σκαλοπάτι στην κλίμακα, που μας ανεβάζει στην πνευματική μας προκοπή και τελείωση. Το Τριώδιο, μέσα στο εκκλησιαστικό έτος, είναι μία περίοδος προσευχής και μετάνοιας των ορθόδοξων χριστιανών από σήμερα ως την εορτή του Πάσχα. Αλλ’ ας ακούσουμε την παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου στη δική μας απλή γλώσσα.

«Είπε ο Κύριος αυτήν εδώ την παραβολή. «Δυό άνθρωποι ανέβηκαν στο ναό για να προσευχηθούν ο ένας Φαρισαίος και ο άλλος Τελώνης. Ο Φαρισαίος στάθηκε και προσευχόταν στον εαυτό του με αυτά τα λόγια. «Θεέ μου, σε ευχαριστώ, γιατί εγώ δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους, τους κλέφτες, τους άδικους, τους άτιμους ή και σαν τούτον εδώ τον Τελώνη· νηστεύω δυό φορές την εβδομάδα και δίνω το δέκατο απ’ όλα τα εισοδήματα μου». Κι ο Τελώνης στεκόταν από μακρυά και δεν ήθελε μηδέ τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό, μόνο χτυπούσε το στήθος του κι έλεγε· «Θεέ μου, συγχώρεσε με τον αμαρτωλό». Σας λέγω λοιπόν πως αυτός κατέβηκε στο σπίτι του δικαιωμένος μπροστά στο Θεό παρά ο άλλος. Γιατί όποιος περηφανεύεται θα ταπεινωθεί κι όποιος ταπεινώνεται θα υψωθεί».
Ο Ιησούς Χριστός είπε την παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου για να καταδικάσει την υπερηφάνεια. Είχε να κάνει με τους Φαρισαίους, που ήσαν άνθρωποι γεμάτοι εγωισμό και υπεροψία· πίστευαν για τον εαυτό τους πως ήσαν δίκαιοι και άγιοι, περιφρονούσαν τους άλλους ανθρώπους και τους έβλεπαν όλους αμαρτωλούς. Αλλά τέτοιοι Φαρισαίοι βέβαια δεν ήσαν μόνο τότε, μα υπάρχουν πάντα, γεμάτοι υποκρισία και φουσκωμένοι από εγωισμό και υπερηφάνεια· αυτοί είναι σίγουροι για την αγιοσύνη τους κι όλους τους άλλους τους βλέπουν αμαρτωλούς. Γιατί τέτοια είναι η υπερηφάνεια· τυφλώνει τους ανθρώπους και τους σηκώνει τα μυαλά, και τους κάνει να βλέπουν τον εαυτό τους εκείνον που δεν είναι. Μα τέτοιους ανθρώπους υπερόπτες και φαντασμένους δεν τους θέλει ο Θεός.